പ്രഫ. ഷാജി ജോസഫ്
Jojo Rabbit (Czech Republic/108 minutes/2019)
Director: Taika Waititi
രണ്ടാം ലോക മഹായുദ്ധത്തിന്റെ അവസാന നാളുകളില്‍ നാസി ജര്‍മനിയിലെ ഒരു കൊച്ചുപട്ടണത്തില്‍ തന്റെ അമ്മ റോസിയോടൊപ്പം താമസിക്കുന്ന ജോജോ എന്നു വിളിക്കുന്ന പത്തുവയസ്സുള്ള ‘ജോഹന്നാസ് ജോജോ ബെറ്റ്സ്ലര്‍’ ആണ് സിനിമയിലെ നായകന്‍. ജോജോയുടെ ആരാധ്യപുരുഷന്‍ അഡോള്‍ഫ് ഹിറ്റ്‌ലര്‍ ആണ്. സാക്ഷാല്‍ അഡോള്‍ഫ് ഹിറ്റ്‌ലറെ സാങ്കല്‍പ്പിക സുഹൃത്തായി സ്വീകരിച്ച തീവ്രദേശസ്‌നേഹിയായ ജോജോ, സുഹൃത്തായ യോര്‍ക്കിക്കൊപ്പം ‘ഹിറ്റ്‌ലര്‍ യൂത്ത്’ എന്ന കുട്ടികളുടെ പരിശീലന ക്യാമ്പില്‍ എത്തിപ്പെടുന്നു. അവിടെ കുഞ്ഞു ജോജോയെ കാത്തിരിക്കുന്നത് വിചിത്രങ്ങളായ അനുഭവങ്ങളാണ്.
ക്യാമ്പില്‍ നിന്നും കുട്ടികള്‍ മനസ്സിലാക്കുന്നത് ജൂതന്മാര്‍, അവര്‍ക്ക് വാലും കൊമ്പുകളും ഉണ്ട്, അവര്‍ വെറുക്കപ്പെടേണ്ടവരാണ് എന്നൊക്കെയാണ്. പതുക്കെ അവന് തീവ്രനാസി ആശയങ്ങളോട് അടുക്കുകയാണ്.
ഒരു ദിവസം വീട്ടില്‍ തനിച്ചായിരുന്ന ജോജോ തന്റെ അമ്മ (സ്‌കാര്‍ലറ്റ് ജോഹാന്‍സണ്‍) ഒരു ജൂത പെണ്‍കുട്ടിയായ എല്‍സ കോറിനെ (തോമസിന്‍ മക്കെന്‍സി) അവരുടെ വീടിന്റെ മച്ചില്‍ ഒളിപ്പിച്ചിരിക്കുകയാണെന്ന് കണ്ടെത്തുന്നു. ഒരു യഹൂദ കുട്ടിയെ ഒളിപ്പിച്ചതിന് അമ്മയോടുള്ള ദേഷ്യം അവന് ഒളിച്ചു വയ്ക്കുന്നില്ല. ദേശ സ്‌നേഹമില്ലായ്മയാണ് അമ്മയെ ഇതിനു പ്രേരിപ്പിച്ചതെന്ന് അവന് കുറ്റപ്പെടുത്തുന്നു. അമ്മ അവന്റെ ആരോപണങ്ങള്‍ തള്ളുന്നു. അവന്റെ പിതാവാണെങ്കില്‍ പട്ടാളക്കാരനാണ്, അകലങ്ങളില്‍ നാടിനുവേണ്ടി യുദ്ധം ചെയ്യുകയാണ്.
തീവ്രദേശസ്‌നേഹിയായ ജോജോയോടൊപ്പം അവന്റെ സാങ്കല്‍പ്പിക സുഹൃത്തായ, അഡോള്‍ഫ് ഹിറ്റ്‌ലറേയും നമുക്ക് കാണാം. നാസി ജര്‍മ്മനിയുടെ ക്യാപ്റ്റന്‍ ക്ലെന്‍സെന്‍ഡോര്‍ഫിന്റെ പരിശീലന ക്യാമ്പില്‍ ജോജോ എത്തിപ്പെടുന്നു.
കൊല ചെയ്യാനുള്ള അറപ്പിനെ മറികടക്കാനുള്ള ആദ്യ പടിയായി ഒരു മുയലിനെ കൊല്ലാന്‍ ജോജോയോട് ആവശ്യപ്പെടുമ്പോള്‍, അവനു അതിന് കഴിയുന്നില്ല. അവന് കരഞ്ഞുകൊണ്ട് പിന്മാറുന്നു. അങ്ങനെ അവന് ‘ജോജോ റാബിറ്റ്’എന്ന പേര് വന്നു ഭവിച്ചു.
വംശീയതയും വെറുപ്പും, തന്മൂലമുള്ള യുദ്ധങ്ങളും ആധുനിക മനുഷ്യരെ പുറകോട്ട് നയിക്കുന്നു എന്ന ഗൗരവകരമായ വിഷയമാണ് ആക്ഷേപഹാസ്യത്തിലൂടെ സിനിമ ചര്‍ച്ച ചെയ്യുന്നത്. നുണ പ്രചരണങ്ങളിലൂടെ സാധാരണ മനുഷ്യരുടെ ഈഗോയെ വളര്‍ത്തിയെടുത്ത് തീവ്ര ദേശീയത നടപ്പിലാക്കാന്‍ ശ്രമിക്കുന്ന ഭരണകൂടം. നിഷ്‌കളങ്കതയുടെ ലോകത്തിലൂടെയാണ് ‘ജോജോ റാബിറ്റ്’ മുന്നേറുന്നത്. മറുഭാഗത്ത് യുദ്ധത്തിന്റെയും വംശവെറിയുടെയും രാഷ്ട്രീയം അതു തുറന്നു കാണിക്കുന്നു. പക്ഷേ അതിനപ്പുറം തീവ്രദേശീയതയും നാസി ആശയങ്ങളും ബാല്യങ്ങളിലേക്ക് പകരാന്‍ പാകത്തില്‍ എല്ലാം ഒരുക്കുന്ന ഭരണകൂടം. ബാല്യങ്ങള്‍ എങ്ങിനെ തീവ്രവാദ ചിന്തകളിലേക്ക് എത്തപെടും എന്ന് അതിശയപ്പെടേണ്ടതില്ല, അത് വര്‍ത്തമാനകാല പരിസരങ്ങളില്‍ നാം നേരില്‍ കാണുന്നതാണ്. തീവ്രദേശീയത, നേതൃത്വത്തിനോടുള്ള അന്ധമായ ആരാധന ഇതെല്ലാം അവരെ വെറുപ്പിലേക്കും അക്രമങ്ങളിലേക്കും എളുപ്പം കൊണ്ടുപോകും.
ഒരു മനുഷ്യന്റെ ഈഗോയിലാണ് ദേശീയതയുടെ വിത്തുകള്‍ കിടക്കുന്നത്. അതിനെ നട്ടും നനച്ചും വളര്‍ത്തുന്നത് ഈ കപട ഭരണകൂടമാണ്. ജോജോയുടെ പിന്നാലെ സഞ്ചരിക്കുന്ന അദൃശ്യനായ ഹിറ്റ്‌ലര്‍ അവന്റെ തന്നെ ചെറിയ ഈഗോയുടെ പ്രതിബിംബമാണ്. ജോജോ, തന്റെ അമ്മ ഒരു ജൂത പെണ്‍കുട്ടിയെ അവരുടെ വീട്ടില്‍ ഒളിപ്പിച്ചിരിക്കുകയാണെന്ന് കണ്ടെത്തുമ്പോള്‍ അവന്റെ അന്ധമായ ദേശീയത വെല്ലുവിളിക്കപ്പെടുന്നു താന്‍ പരിശീലിപ്പിക്കപ്പെട്ട വെറുപ്പിന്റെ പ്രബോധനവും ആ വിശ്വാസങ്ങളെ വെല്ലുവിളിക്കുന്ന മാനുഷിക ബന്ധങ്ങളുമായി ജോജോ പിടിമുറുക്കുമ്പോള്‍, സ്വയം കണ്ടെത്താനുള്ള ഹൃദയസ്പര്‍ശിയായ ഒരു യാത്രയാണ് വികസിക്കുന്നത്.
ക്രിസ്റ്റിന്‍ ല്യൂണന്‍സിന്റെ ‘കേജിംഗ് സ്‌കൈസ്’ എന്ന പുസ്തകത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കി പ്രശസ്ത ന്യൂസിലാന്‍ഡ് സംവിധായകന് ടൈക വൈറ്റിറ്റിയാണ് ‘ജോജോ റാബിറ്റ്’ സംവിധാനം ചെയ്തിരിക്കുന്നത്. സിനിമയില്‍ ജോജോവിന്റെ സാങ്കല്പിക സുഹൃത്തായ ഹിറ്റ്‌ലറായി വേഷമിട്ടിരിക്കുന്നതും അദ്ദേഹം തന്നെയാണ്. ഹോളോകോസ്റ്റ് വിഷയമായി വരുന്ന ആക്ഷേപ ഹാസ്യം ഉപയോഗപ്പെടുത്തിയ സിനിമകളില്‍ മികച്ചു നില്‍ക്കുന്ന ‘ലൈഫ് ഈസ് ബ്യൂട്ടിഫുള്‍’ എന്ന ചിത്രത്തിനടുത്ത് നില്‍ക്കുന്നു ‘ജോജോ റാബിറ്റ്’.
മികച്ച ചിത്രവും, മികച്ച സഹനടിയും ഉള്‍പ്പെടെ ആറ് അക്കാദമി അവാര്‍ഡ് നാമനിര്‍ദ്ദേശങ്ങള്‍ ഈ ചിത്രത്തിന് ലഭിച്ചു. അതില്‍ മികച്ച തിരക്കഥക്കുള്ള അക്കാദമി അവാര്‍ഡ് ചിത്രം കരസ്ഥമാക്കി. മികച്ച ചലച്ചിത്രത്തിനുള്ള ഗോള്‍ഡന്‍ ഗ്ലോബ് അവാര്‍ഡ് നാമനിര്‍ദ്ദേശവും ജോജോ റാബിറ്റിനു ലഭിച്ചു. ടൈക വൈറ്റിറ്റി സംവിധാനം ചെയ്ത ‘ജോജോ റാബിറ്റ്’ മനുഷ്യത്വവും നര്‍മ്മവും സമന്വയിപ്പിച്ച മനോഹരമായ ചിത്രമാണ്. ജോജോ എന്ന ബാലന്റെ കണ്ണിലൂടെ നാസി ജര്‍മ്മനിയുടെ, ആക്ഷേപഹാസ്യവും എന്നാല്‍ ആഴത്തിലുള്ളതുമായ കഥ അവതരിപ്പിക്കുന്നു. അതുല്യമായ വീക്ഷണത്തോടെയുള്ള ധീരവും ഹൃദയംഗമവുമായ ആക്ഷേപഹാസ്യം.
സിനിമയുടെ ഏറ്റവും വലിയ ശക്തി അതിന്റെ ടോണിന്റെ സന്തുലിതാവസ്ഥയിലാണ്. യുദ്ധത്തിന്റെ യഥാര്‍ത്ഥ ഭീകരതയില്‍ നിന്ന് ഒരിക്കലും ഒഴിഞ്ഞുമാറാതെ, വിദ്വേഷത്തിന്റെ പരിഹാസ്യത ഉയര്‍ത്തിക്കാട്ടാന്‍ അസംബന്ധം ഉപയോഗിച്ച്, നര്‍മ്മത്തിനും ദുരന്തത്തിനും ഇടയിലുള്ള മികച്ച പാതയിലൂടെ സഞ്ചരിക്കാന്‍ സംവിധായകന് കഴിയുന്നു. ചരിത്രത്തിലെ അത്തരമൊരു ഇരുണ്ട കാലഘട്ടം അന്വേഷിക്കുവാന്‍ ഹാസ്യത്തിന്റെ ഉപയോഗം ധീരവും ഫലപ്രദവുമാണ്, ഇത് യഥാര്‍ത്ഥ വികാരത്തിന്റെ നിമിഷങ്ങളെ കൂടുതല്‍ കഠിനമാക്കുന്നു. നിഷ്‌കളങ്കവും സങ്കീര്‍ണ്ണവുമായ പ്രകടനം കാഴ്ചവച്ച റോമന്‍ ഗ്രിഫിന്‍ ഡേവിസ് തന്റെ റോളില്‍ ജോജോ ആയി തിളങ്ങി. തോമസിന്‍ മക്കെന്‍സിയുമായുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ രസതന്ത്രം ഒരു ഹൈലൈറ്റ് ആണ്, കാരണം രണ്ട് കഥാപാത്രങ്ങളും പിരിമുറുക്കവും ഊഷ്മളതയും നര്‍മ്മവും കലര്‍ന്ന അവരുടെ വികസിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന ബന്ധത്തെ മുന്നോട്ട് നയിക്കുന്നു. നാസി ഭരണകൂടത്തെ ചെറുക്കാനുള്ള ശ്രമങ്ങളെ നിശബ്ദമായി അട്ടിമറിക്കുന്ന ജോജോയുടെ അമ്മയുടെ റോളിന് ആഴവും ഊഷ്മളതയും നല്‍കുന്ന സ്‌കാര്‍ലറ്റ് ജോഹാന്‍സണും ശ്രദ്ധേയയാണ്. സാം റോക്ക്വെല്‍, റിബല്‍ വില്‍സണ്‍, സ്റ്റീഫന്‍ മര്‍ച്ചന്റ് എന്നിവരുള്‍പ്പെടെയുള്ള സപ്പോര്‍ട്ടിംഗ് കാസ്റ്റ് സിനിമയുടെ തനതായ മനോഹാരിത വര്‍ദ്ധിപ്പിക്കുന്നു, ഓരോരുത്തരും അവരവരുടെ വേഷങ്ങളിലേക്ക് അവരുടേതായ വിചിത്രമായ നര്‍മ്മവും മനുഷ്യത്വവും കൊണ്ടുവരുന്നു.
ജോജോ റാബിറ്റ് വെറും കോമഡിയോ യുദ്ധചിത്രമോ അല്ല; നിരപരാധിത്വം, വിദ്വേഷം, സ്‌നേഹത്തിന്റെയും വിവേകത്തിന്റെയും പരിവര്‍ത്തന ശക്തി എന്നിവയിലേക്കുള്ള അന്വേഷണമാണിത്. ആക്ഷേപഹാസ്യത്തിന്റെയും ആത്മാര്‍ത്ഥതയുടെയും അതുല്യമായ മിശ്രിതത്തെ അഭിനന്ദിക്കുന്നവര്‍ക്ക് രസകരവും ആഴത്തില്‍ ചിന്തിപ്പിക്കുന്നതുമായ ഒരു സിനിമ കണ്ടെത്താനാകും. വെറുപ്പ് പലപ്പോഴും ആധിപത്യം പുലര്‍ത്തുന്നതായി തോന്നുന്ന ഈ ലോകത്ത്, സഹാനുഭൂതിയുടെ പ്രാധാന്യത്തെക്കുറിച്ചും ഉപരിതലത്തിനപ്പുറം കാണേണ്ടതിന്റെ ആവശ്യകതയെക്കുറിച്ചും ജോജോ റാബിറ്റ് നമ്മെ ഓര്‍മ്മിപ്പിക്കുന്നു. പ്രസക്തമായ ഒരു സന്ദേശം നല്‍കുമ്പോള്‍ തന്നെ ചിരിക്കാനും കരയാനും ചിന്തിപ്പിക്കാനും ഉതകുന്ന ഒരു സിനിമയാണിത്.
