പ്രഫ. ഷാജി ജോസഫ്
ഇല്‍ഗര്‍ നജാഫ് സംവിധാനം ചെയ്ത ‘പോംഗ്രനേറ്റ്ഓര്‍ച്ചാര്‍ഡ്’ (മാതളനാരങ്ങാ തോട്ടം) കുടുംബ ബന്ധങ്ങളുടെ സങ്കീര്‍ണ്ണതകള്‍, പാരമ്പര്യത്തിനും ആധുനികതയ്ക്കും ഇടയിലുള്ള പിരിമുറുക്കം എന്നിവ സൂക്ഷ്മമായി അന്വേഷിക്കുന്ന ഒരു ഹൃദയസ്പര്‍ശിയായ അസര്‍ബൈജാനി സിനിമയാണ്. പ്രശസ്ത എഴുത്തുകാരനായ ആന്റണ്‍ ചെക്കോവിന്റെ ‘ദി ചെറി
ഓര്‍ച്ചാര്‍ഡ്’ എന്ന നാടകത്തില്‍ നിന്ന് പ്രചോദനം ഉള്‍ക്കൊണ്ട നജാഫ്, ഗ്രാമീണ അസര്‍ബൈജാനിലെ ജീവിതത്തിലേക്ക് പറിച്ചുനട്ട, മാതളനാരക തോട്ടത്തിന്റെ മനോഹരമായ പശ്ചാത്തലത്തില്‍ അവതരിപ്പിക്കപ്പെടുന്ന സിനിമയുടെ ഭൂരിഭാഗവും കുടുംബവീടിനുള്ളിലും തോട്ടത്തിലും തന്നെയാണ് വികസിക്കുന്നത്.
ആധുനികതയുടെ ആക്രമണത്തിനിടയിലും, കടന്നുപോയ ഒരു കാലഘട്ടത്തിന്റെ ചിത്രീകരണമെന്ന നിലയില്‍, ഇത് പലപ്പോഴും
ശാന്തവും നിശബ്ദവുമാണ്, അതേസമയം ഉപരിതലത്തിനടിയില്‍ വികാരങ്ങളുടെ ഒരു ചുഴലിക്കാറ്റ് ഉണ്ട്.
സിനിമയിലുടനീളം ചെറിയ വ്യത്യാസങ്ങളോടെ ആവര്‍ത്തിക്കുന്ന ഒരു ഷോട്ടോടെയാണ് ചിത്രം ആരംഭിക്കുന്നത്: തുറന്നിട്ട ജനാലയിലൂടെ കാണുന്ന ഒരു മാതളനാരകം. ക്യാമറ പതുക്കെ ഒരു ഡോക്ടറുടെ മുറിയിലേക്ക് നീങ്ങുന്നു, അവിടെ ഒരു കൊച്ചുകുട്ടിയായ ജലാലിന്റെ നേത്ര പരിശോധന നടക്കുന്നു. മാതള പഴത്തിന്റെ ചുവപ്പ് നിറം കാണിക്കുമ്പോള്‍, അത്
കറുപ്പാണെന്നാണ് അവന്‍ മറുപടി നല്‍കുന്നത്. ഏതാനും ആഴ്ചകള്‍ക്ക് മുമ്പ് തന്റെ മകന്‍ മേല്‍ക്കൂരയില്‍ നിന്ന് വീണു എന്ന് അമ്മ സാറ വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. അതുകൊണ്ടാണ് അവന്റെ ഒരു കണ്ണിന്റെ കാഴ്ചശക്തി കുറഞ്ഞതെന്ന് ഡോക്ടര്‍. അവന്‍ വര്‍ണ്ണാന്ധതയിലേക്ക് എത്തിച്ചേര്‍ന്നത് എങ്ങിനെയാണെന്നാണ് ചിത്രം അന്വേഷിക്കുന്നത്.
വാര്‍ധക്യത്തിന്റെ പ്രശ്‌നങ്ങള്‍ ഉണ്ടെങ്കിലും, കുടുംബത്തിന്റെ ഫലപൂയിഷ്ടവും വിശാലവുമായ മാതളനാരങ്ങാ തോട്ടം
നിലനിര്‍ത്താന്‍ പാടുപെടുന്ന വൃദ്ധനായ ഷാമില്‍ (ഗുര്‍ബന്‍ ഇസ്മായിലോവ്) ഇപ്പോഴും തന്റെ മരുമകള്‍ സാറയുടെയും (ഇലാഹെ ഹസനോവ) പേരക്കുട്ടി ജലാലിന്റെയും (ഹെസെന്‍ അഘയേവ്) സഹായത്തോടെ തോട്ടത്തില്‍ ശ്രദ്ധ
കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നു. കാര്യങ്ങള്‍ മുന്നോട്ട് കൊണ്ടുപോകാന്‍ കഴിയുമോ എന്ന് അവര്‍ ചിന്തിക്കുന്നു, ഷാമിലിന്റെ മകനും സാറയുടെ വേര്‍പിരിഞ്ഞ ഭര്‍ത്താവുമായ ഗാബില്‍ 12 വര്‍ഷത്തെ അഭാവത്തിന് ശേഷം തിരിച്ചെത്തുമ്പോള്‍ കുടുംബത്തിന്റെ ദിനചര്യകള്‍ തടസ്സപ്പെടുന്നു. അവരുടെ ജീവിതം തലകീഴായി മാറുന്നു.
വര്‍ഷങ്ങള്‍ക്ക് മുമ്പ് ഗാബില്‍ അവരെ ഉപേക്ഷിച്ചു പോയത് ആഴത്തിലുള്ള വൈകാരിക മുറിവുകള്‍ അവശേഷിപ്പിച്ചതിനാല്‍, അയാളുടെ തിരിച്ചുവരവ് പരിഹരിക്കപ്പെടാത്ത പിരിമുറുക്കങ്ങളെ ഉപരിതലത്തിലേക്ക് കൊണ്ടുവരുന്നു. റഷ്യയില്‍ പുതിയൊരു ജീവിതം കണ്ടെത്തിയതായി അവകാശപ്പെടുന്ന ഗാബില്‍, സാറയും ജലാലും തന്നോടൊപ്പം ചേരണമെന്ന്
നിര്‍ദ്ദേശിക്കുന്നു. സാറയ്ക്ക് മടിയുണ്ടെങ്കിലും, തന്റെ മുത്തച്ഛനെയും മാതളനാരങ്ങാ തോട്ടത്തെയും ഉപേക്ഷിക്കുന്നതിനെക്കുറിച്ച് ജലാല്‍ ആശങ്കാകുലനാണ്. ഗാബില്‍ കുടുംബത്തിലേക്ക് വീണ്ടും ഒന്നിക്കാന്‍ ശ്രമിക്കുമ്പോള്‍, അന്തര്‍ലീനമായ ഉദ്ദേശ്യങ്ങളും മുന്‍കാല രഹസ്യങ്ങളും ചുരുളഴിയാന്‍ തുടങ്ങുന്നു, ഇത് കുടുംബത്തിന്റെ ഭാവിയെ മാറ്റാനാവാത്തവിധം മാറ്റിമറിച്ചേക്കാവുന്ന തീരുമാനങ്ങളിലേക്ക് നയിക്കുന്നു.
കഥ വികസിക്കുമ്പോള്‍, ഗാബിലിന്റെ തിരിച്ചുവരവ് കുടുംബസ്‌നേഹത്താല്‍ മാത്രമല്ല, വ്യക്തിപരമായ കടബാധ്യതകളാലും
റഷ്യയിലെ ഒളിജീവിതത്താലും നയിക്കപ്പെടുന്നുവെന്ന് വ്യക്തമാകുന്നു. റഷ്യയില്‍ നിന്ന് താന്‍ ധാരാളം പണം സമ്പാദിച്ചുവെന്ന് ഗാബില്‍ പിതാവിനോട് പറയുമ്പോള്‍, ഷാമില്‍ മറുപടി നല്‍കുന്നു, ‘ഞാന്‍ സ്വര്‍ണ്ണസഞ്ചി കാണുന്നില്ല’ എന്ന്. ‘പഴയതു പോലെ സ്വര്‍ണ്ണ സഞ്ചികള്‍ അല്ല ഇപ്പോള്‍’, പോക്കറ്റില്‍ നിന്ന് ഒരു വാലറ്റ് പുറത്തെടുത്ത് ക്രെഡിറ്റ് കാര്‍ഡുകള്‍ വീശിക്കൊണ്ട് ഗാബില്‍ പറയുന്നു. പഴയ ലോകവും പുതിയ മാറ്റങ്ങളും – ഒരുപക്ഷേ സിനിമയുടെ പ്രധാന പ്രമേയം – പണത്തോടുള്ള ഈ
വൈരുദ്ധ്യാത്മക മനോഭാവത്തിലൂടെ സംഗ്രഹിച്ചിരിക്കുന്നു.
ആധുനിക വെല്ലുവിളികളെ അഭിമുഖീകരിക്കുമ്പോള്‍ പരമ്പരാഗത
മൂല്യങ്ങളുടെ ക്രമാനുഗതമായ തകര്‍ച്ച കുടുംബ ബന്ധങ്ങളുടെ ശിഥിലീകരണത്തെയും സമകാലിക സാമൂഹിക സമ്മര്‍ദ്ദങ്ങളുടെ
കടന്നുകയറ്റത്തെയും പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്നു. സാമ്പത്തിക അനിവാര്യതകള്‍ കുടുംബങ്ങളെ എങ്ങനെ തകര്‍ക്കുമെന്നും, വ്യക്തികളെ അവരുടെ സാംസ്‌കാരിക വേരുകളില്‍ നിന്ന് പുറത്താക്കുമെന്നും എടുത്തുകാണിക്കുന്ന ഈ സിനിമ തൊഴിലിനായുള്ള കുടിയേറ്റത്തിന്റെ പ്രതിഭാസത്തെയും സൂക്ഷ്മമായി അഭിസംബോധന ചെയ്യുന്നു.
റഷ്യയിലെ ഗാബിലിന്റെ അനുഭവങ്ങളും തുടര്‍ന്നുള്ള പൈതൃകത്തില്‍ നിന്നുള്ള വേര്‍പിരിയലും ഈ പ്രമേയത്തിന് അടിവരയിടുന്നു. ചിത്രത്തിന്റെ (അയ്ഹാന്‍ സലാര്‍) ഛായാഗ്രഹണം അസര്‍ബൈജാനി ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളുടെ ശാന്തവും എന്നാല്‍ വിഷാദഭരിതവുമായ അന്തരീക്ഷത്തെ പകര്‍ത്തുന്നു, ഇത് തോട്ടത്തിന്റെ ഭംഗിയും കുടുംബത്തിനുള്ളിലെ സംഘര്‍ഷവും തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം ഊന്നിപ്പറയുന്നു. ദൃശ്യരചന സൂക്ഷ്മമാണ്, മാതളനാരകത്തിന്റെ ഇലകളില്‍ തങ്ങിനില്‍ക്കുന്ന മഞ്ഞുതുള്ളികള്‍, ജാലകങ്ങളിലൂടെയുള്ള വെളിച്ചത്തിന്റെ വിന്യാസങ്ങള്‍, കഥാപാത്രങ്ങളുടെ സൂക്ഷ്മമായ ആവിഷ്‌കാരങ്ങള്‍ എന്നിവ ഇതില്‍ ഉള്‍പ്പെടുന്നു. ഗാര്‍ഹിക രംഗങ്ങളും പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങളും സമര്‍ത്ഥമായി ഫ്രെയിം ചെയ്തിരിക്കുന്നു,
പശ്ചാത്തല സംഗീതമില്ലാതെ, പ്രാണികളുടെയും പക്ഷികളുടെയും മഴയുടെയും ശബ്ദങ്ങള്‍ മാത്രം. പ്രത്യേകിച്ച് മനോഹരമായ ഷോട്ടുകളില്‍ ഒന്ന് സാറ ഇരിക്കുന്നതും ചുവന്ന നിറമുള്ള വിരലുകള്‍ കൊണ്ട് മാതളനാരങ്ങയില്‍ നിന്ന് ജ്യൂസ് ശേഖരിക്കുന്ന സീന്‍. റോഡരികില്‍ പ്രാദേശിക ചായക്കടയുടെ വരാന്തയിലുള്ള നിരവധി ഷോട്ടുകള്‍: ചെറിയ മേശകളിലിരുന്ന് ആംബര്‍ നിറമുള്ള ചായ കുടിക്കുന്ന ഗ്രാമവാസികള്‍.
പിതാവായ ഷാമില്‍ ആയി വരുന്ന ഗുര്‍ബന്‍ ഇസ്മായിലോവ് മികച്ച പ്രകടനം കാഴ്ചവയ്ക്കുന്നു, ജീവിതത്തിന്റെ സന്ധ്യയില്‍
പൈതൃകത്തിന്റെ ശിഥിലീകരണം നേരിടുന്ന ഒരു മനുഷ്യനെ ഉള്‍ക്കൊള്ളുവാനായി അദ്ദേഹത്തിന്. സമിമി ഫര്‍ഹാദിന്റെ ഗാബില്‍ മുന്‍കാല ബാധ്യതകള്‍ക്കും വര്‍ത്തമാനകാല കുരുക്കുകള്‍ക്കും ഇടയില്‍ തകര്‍ന്ന ആന്തരിക സംഘര്‍ഷത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ഒരു പഠനമാണ്.
സാറയായി ഇലാഹ ഹസനോവ, വിശ്വസ്തതയുടെയും നിരാശയുടെയും സങ്കീര്‍ണ്ണതകളെ പ്രതിനിധാനം ചെയ്യുന്ന നിശബ്ദമായ പ്രതിരോധശേഷി പ്രകടിപ്പിക്കുന്നു.
ചെക്കോവിന്റെ നാടകത്തിന്റെ സമകാലിക അസര്‍ബൈജാനിലേക്കുള്ള പറിച്ചുനടല്‍ ചില രസകരമായ ഫലങ്ങള്‍
നല്‍കുന്നു. നാടകം മാറിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന സാമൂഹിക-സാമ്പത്തിക ഘടനകളെക്കുറിച്ചാണ്. പരിഷ്‌കരണാനന്തര റഷ്യയിലെ പ്രഭുക്കന്മാരുടെ തകര്‍ച്ചയും മധ്യവര്‍ഗത്തിന്റെ ഉയര്‍ച്ചയും, മുന്‍ സോവിയറ്റ് റിപ്പബ്ലിക്കുകളില്‍ നിന്ന് റഷ്യയിലേക്ക് വരുന്ന കുടിയേറ്റ തൊഴിലാളികളുടെ ഉയര്‍ച്ചയെയും, ഇത് പരമ്പരാഗത ജീവിതരീതികളെ എങ്ങനെ ബാധിക്കുന്നു എന്നതിനെയും സിനിമ നോക്കിക്കാണുന്നു.
സിനിമ അന്താരാഷ്ട്ര ഫെസ്റ്റിവല്‍ സര്‍ക്യൂട്ടില്‍ വ്യാപകമായി നിരൂപക പ്രശംസ നേടി. 90-ാമത് അക്കാദമി അവാര്‍ഡുകളില്‍ മികച്ച വിദേശ ഭാഷാ ചിത്രത്തിനുള്ള അസര്‍ബൈജാന്റെ ഔദ്യോഗിക നാമനിര്‍ദ്ദേശമായിരുന്നു അത്. മലത്യ ഇന്റര്‍നാഷണല്‍ ഫിലിം ഫെസ്റ്റിവലില്‍ മികച്ച അന്താരാഷ്ട്ര ചിത്രത്തിനുള്ള ക്രിസ്റ്റല്‍ ആപ്രിക്കോട്ട് അവാര്‍ഡ്, യുറേഷ്യന്‍ ഇന്റര്‍നാഷണല്‍ ഫിലിം
ഫെസ്റ്റിവലില്‍ മികച്ച ചിത്രത്തിനുള്ള ജൂറി അവാര്‍ഡ് തുടങ്ങിയ അവാര്‍ഡുകള്‍ നേടി. ഏഷ്യാ പസഫിക് സ്‌ക്രീന്‍ അവാര്‍ഡുകളില്‍ യംഗ് സിനിമാ അവാര്‍ഡും ഇതിന് ലഭിച്ചു.
1975-ല്‍ അര്‍മേനിയയിലാണ് നജാഫ് ജനിച്ചതെങ്കിലും 1988-ല്‍ വംശീയ സംഘര്‍ഷം കാരണം അദ്ദേഹവും കുടുംബവും രാജ്യം വിട്ട് പലായനം ചെയ്തു. 1993-ല്‍ അസര്‍ബൈജാന്‍ സ്റ്റേറ്റ് യൂണിവേഴ്‌സിറ്റിയില്‍ സിനിമ പഠിക്കാന്‍ അദ്ദേഹം പോയി. ബൂട്ട (2011) ന് ശേഷം അദ്ദേഹത്തിന്റെ രണ്ടാമത്തെ ഫീച്ചര്‍ ചിത്രമാണ് ‘പോംഗ്രനേറ്റ് ഓര്‍ച്ചാര്‍ഡ്’.
