പ്രഫ. ഷാജി ജോസഫ്
A Twelve-Year Night (Uruguay/122 minutes/2018)
Director: Alvaro Brechner
ഉറുഗ്വയിലെ സൈനിക ഭരണകൂടം പന്ത്രണ്ട് വര്‍ഷം ഏകാന്ത തടവിലടച്ചിട്ടും ഉയിര്‍ത്തെഴുന്നേറ്റ് രാഷ്ട്രത്തലവനായി മാറിയ ‘ജോസ് ആല്‍ബര്‍ട്ടോ മുജീക്ക കൊര്‍ദാനോ’ എന്ന ഗറില്ല വിപ്ലവകാരിയുടെ കഥ, അല്‍വാരോ ബ്രെക്‌നര്‍ സംവിധാനം ചെയ്ത ‘എ ട്വല്‍വ് ഇയര്‍ നൈറ്റ്’. ‘പെപ്പെ’ എന്ന് വിളിപ്പേരുള്ള അദ്ദേഹത്തെ ലോകത്തെ ഏറ്റവും ദരിദ്രനായ പ്രസിഡന്റ് എന്നാണ് വിദേശ മാധ്യമങ്ങള്‍ വിശേഷിപ്പിച്ചത്. ഉറുഗ്വയുടെ പ്രസിഡണ്ടായി 2010 മുതലുള്ള അഞ്ചുവര്‍ഷം അദ്ദേഹം സേവനമനുഷ്ഠിച്ചു.
2018-ല്‍ പുറത്തിറങ്ങിയ, യഥാര്‍ത്ഥ സംഭവങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള സിനിമ ലാറ്റിന്‍ അമേരിക്കന്‍ രാജ്യമായ ഉറുഗ്വേയുടെ സൈനിക സ്വേച്ഛാധിപത്യത്തിന്റെ ഇരുണ്ടതും അടിച്ചമര്‍ത്തുന്നതുമായ കാലഘട്ടത്തിലേക്ക് കാഴ്ചക്കാരെ കൊണ്ടുപോകുന്നു. 1960 കളുടെ മധ്യത്തില്‍, ഏകാധിപത്യ വാഴ്ചയ്‌ക്കെതിരെ ഒരുപറ്റം വിപ്ലവകാരികള്‍ ചേര്‍ന്ന് രൂപീകരിച്ച ഇടതുപക്ഷ ഗറില്ലാ വിപ്ലവ പ്രസ്ഥാനമായ ‘തുപ്പമാറോസ്’ എന്ന സംഘത്തിലെ ഒന്‍പതുപേരെ ഉറുഗ്വേയുടെ പട്ടാളഭരണകൂടം 12 വര്‍ഷത്തേക്ക് ജയിലിലടയ്ക്കുന്നു. ക്യൂബന്‍ വിപ്ലവകാരി ഫിദല്‍ കാസ്‌ട്രോയില്‍ നിന്നുമുള്ള ആവേശം ഉള്‍ക്കൊണ്ടാണ് അവര്‍ രഹസ്യ സംഘടന രൂപീകരിക്കുന്നത്. അവരില്‍ മൂന്ന് പേരാണ് ജോസ് ആല്‍ബര്‍ട്ടോ മുജീക്ക കൊര്‍ദാനോ (അന്റോണിയോ ഡി ലാ ടോറെ), റോസെന്‍കോഫ് (ചിനോ ഡാരിന്‍), ഹ്യൂഡോബ്രോ (അല്‍ഫോണ്‍സോ ടോര്‍ട്ട്)എന്നിവര്‍. സ്വേച്ഛാധിപത്യ ഭരണകൂടത്തിന്റെ കണ്ണിലെ കരടായ ഈ മൂന്ന് രാഷ്ട്രീയ തടവുകാരെ അര്‍ദ്ധരാത്രിയില്‍ അവരുടെ സെല്ലുകളില്‍ നിന്ന് പിടിച്ചെടുക്കുകയും പന്ത്രണ്ട് വര്‍ഷത്തെ ക്രൂരവും മനുഷ്യത്വരഹിതവുമായ ഏകാന്ത തടവിന് വിധേയരാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. സിനിമ അവരുടെ കഷ്ടപ്പാടുകളെ സൂക്ഷ്മമായി രേഖപ്പെടുത്തുന്നു.
രണ്ടായിരത്തിപ്പതിനെട്ടില്‍ ഇറങ്ങിയ സിനിമക്ക് പിന്നാലെയാണ് ഗ്വാണ്ടനാമോ ജയിലുകളിലെ പീഡനത്തെ വെല്ലുന്ന ജയിലനുഭവങ്ങള്‍ ലോകം കൂടുതല്‍ അറിയുന്നത്. ജയിലിലെ പന്ത്രണ്ട് വര്‍ഷം നീണ്ട ഏകാന്ത തടവിനും ക്രൂരമായ പീഡനങ്ങള്‍ക്കും ശേഷം ജീവിതത്തിലേക്കുള്ള തിരിച്ചുവരവാണ് ചിത്രം പറയുന്നത്. വികാരഭരിതമായ ഈ ആഖ്യാനം മനുഷ്യന്റെ പ്രതിരോധശേഷി, പ്രത്യാശയുടെ ശക്തി, അതിശക്തമായ പ്രതിബന്ധങ്ങള്‍ക്കെതിരെയുള്ള അതിജീവനത്തിന്റെ അജയ്യമായ ചൈതന്യം എന്നിവ ഉള്‍ക്കൊള്ളുന്നു.
തടവുകാര്‍ക്ക് മിക്കവാറും മനുഷ്യസമ്പര്‍ക്കവും സൂര്യപ്രകാശവും സാധാരണ നിലയിലുള്ള ജീവിതവും നഷ്ടപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. നീണ്ട ഒറ്റപ്പെടലിന്റെ മാനസികവും വൈകാരികവുമായ ആഘാതത്തില്‍ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നതാണ് സിനിമയുടെ ഏറ്റവും മേന്മയുള്ള വശങ്ങളിലൊന്ന്. തടവുകാര്‍ സഹിക്കുന്ന ക്ലോസ്‌ട്രോഫോബിയയും നിരാശയും പ്രേക്ഷകര്‍ക്ക് അനുഭവപ്പെടുന്നുവെന്ന് സംവിധായകന്‍ ഉറപ്പാക്കുന്നു. ഇറുകിയതും പരിമിതവുമായ ഇടങ്ങളും മങ്ങിയ വെളിച്ചവും കൊണ്ട് സവിശേഷമായ ഛായാഗ്രഹണം ഈ കുടുങ്ങിയ വികാരത്തെ കൂടുതല്‍ ഊന്നിപ്പറയുന്നു.
അഭിനേതാക്കളുടെ പ്രകടനങ്ങള്‍ അസാധാരണമാണ്. ‘അന്റോണിയോ ഡി ലാ ടോറെ’ അവതരിപ്പിക്കുന്ന ജോസ് മുജിക്കയുടെ ചിത്രീകരണം പ്രത്യേകം ശ്രദ്ധേയമാണ്. ഏകാന്തത്തടവും കൊടിയ പീഡനങ്ങളും മൂലം, ധിക്കാരിയായ ഒരു വിപ്ലവകാരിയില്‍ നിന്ന് ഭ്രാന്തിന്റെ വക്കിലുള്ള ഒരു മനുഷ്യനിലേക്കുള്ള പരിവര്‍ത്തനം സൂക്ഷ്മവും ആഴത്തിലുള്ള, അനുഭാവപൂര്‍ണവുമായ പ്രകടനത്തിലൂടെ അദ്ദേഹം പകര്‍ത്തുന്നു. ഒപ്പം ചിനോ ഡാരിനും, അല്‍ഫോന്‍സോ ടോര്‍ട്ടും ശക്തമായ പ്രകടനങ്ങള്‍ നല്‍കുന്നു, ഓരോരുത്തരും അവരുടെ കഥാപാത്രങ്ങള്‍ക്ക് ആഴവും സങ്കീര്‍ണ്ണതയും നല്‍കുന്നു. മൂന്ന് അഭിനേതാക്കള്‍ക്കിടയിലുള്ള രസതന്ത്രവും സൗഹൃദവും സ്പഷ്ടമാണ്, അത് അവരുടെ കഷ്ടപ്പാടുകള്‍ക്കിടയില്‍ ഐക്യദാര്‍ഢ്യത്തിന്റെ അപൂര്‍വ ദൃശ്യം പകരുന്നു.
‘റോസെന്‍കോഫി’ന്റെയും, ‘ഹ്യൂഡോബ്രോ’യുടെയും ‘മെമ്മോറിയസ് ഡെല്‍ കാലബോസോ’ എന്ന പുസ്തകത്തില്‍ നിന്ന് രൂപപ്പെടുത്തിയ ബ്രെഷ്‌നറുടെ തിരക്കഥ, ഹൃദയസ്പര്‍ശിയാണ്. ഭരണകൂടം നടത്തുന്ന മനഃശാസ്ത്രപരമായ യുദ്ധത്തിലൂടെ എതിരാളികളെ തകര്‍ക്കാന്‍ സ്വേച്ഛാധിപത്യ സര്‍ക്കാരുകള്‍ എത്രത്തോളം പോകുമെന്ന് തിരക്കഥ പറയാന്‍ ശ്രമിക്കുന്നു. സംഭാഷണം വിരളമാണ്. പക്ഷേ സ്വാധീനം ചെലുത്തുന്നു, പലപ്പോഴും നിശബ്ദതയിലൂടെയും മുറിഞ്ഞ വാക്കുകളിലൂടെയും കൂടുതല്‍ വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ സ്വഭാവം, മനുഷ്യമനസ്സിന്റെ ശക്തി, അടിച്ചമര്‍ത്തലിന്റെ പശ്ചാത്തലത്തില്‍ ഓര്‍മ്മയുടെയും കഥപറച്ചിലിന്റെയും പ്രാധാന്യം തുടങ്ങിയവയും തിരക്കഥ ഉള്‍ക്കൊള്ളുന്നു.
ഏകാന്തത്തടവുകാരുടെ സാവധാനത്തിലുള്ള സമയം കടന്നു പോകലിനെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കുന്ന ചിത്രത്തിന്റെ വേഗത ആസൂത്രിതമാണ്. ചില കാഴ്ചക്കാര്‍ക്ക് ഇത് വെല്ലുവിളിയാകാം, എന്നാല്‍ ഇത് തടവുകാരുടെ അടിമത്തത്തിന്റെ നിരന്തരമായതും ഏകതാനവുമായ സ്വഭാവത്തിന് അടിവരയിടുന്നു. വര്‍ത്തമാനകാലവുമായി ഫ്‌ലാഷ്ബാക്കുകള്‍ ഇഴചേര്‍ക്കുന്ന ആഖ്യാന ഘടന, കഥാപാത്രങ്ങള്‍ക്ക് ആഴത്തിന്റെ പാളികള്‍ ചേര്‍ക്കുകയും അവരുടെ രാഷ്ട്രീയ പ്രവര്‍ത്തനത്തിനും വ്യക്തിഗത ചരിത്രങ്ങള്‍ക്കും പ്രാധാന്യം നല്‍കുകയും ചെയ്യുന്നു.
‘എ ട്വല്‍വ് ഇയര്‍ നൈറ്റ്’ ഒരു കാഴ്ച്ചയുടെ സിനിമ കൂടിയാണ്. ഛായാഗ്രാഹകന്‍ ‘കാര്‍ലോസ് കാറ്റലന്‍’ തടവുകാരുടെ പരിസരങ്ങളിലെ നിത്യമായ അന്ധകാരത്തെ പ്രതിഫലിപ്പിക്കാന്‍ നരച്ച വര്‍ണ്ണങ്ങള്‍ ഉപയോഗിക്കുന്നു. സെല്ലുകളിലെ അടിച്ചമര്‍ത്തുന്ന ഇരുട്ടും പുറംലോകത്തിന്റെ ഇടയ്ക്കിടെയുള്ള കാഴ്ചകളും തമ്മിലുള്ള കടുത്ത വൈരുദ്ധ്യം തടവുകാരുടെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനായുള്ള ആഗ്രഹത്തെ ഉയര്‍ത്തിക്കാട്ടുന്നു. ഫെഡറിക്കോ ജുസിദ് രചിച്ച ചിത്രത്തിന്റെ സ്‌കോര്‍, കഥയുടെ വൈകാരിക ആഘാതത്തെ കൂടുതല്‍ വര്‍ധിപ്പിക്കുന്ന, വേട്ടയാടുന്ന രീതിയില്‍ മനോഹരമാണ്.
സങ്കല്‍പ്പിക്കാനാവാത്ത യാതനകള്‍ക്കിടയിലും പ്രതീക്ഷയും മാനവികതയും പകരാന്‍ സാധിച്ചതാണ് സിനിമയുടെ ഏറ്റവും ശ്രദ്ധേയമായ നേട്ടങ്ങളിലൊന്ന്. നിരന്തരമായ ക്രൂരതകള്‍ക്കിടയിലും, തടവുകാര്‍ ആശയവിനിമയം നടത്താനും സന്തോഷത്തിന്റെ ചെറിയ നിമിഷങ്ങള്‍ പങ്കിടാനും, അവരുടെ വിവേകം നിലനിര്‍ത്താനും വഴികള്‍ കണ്ടെത്തുന്നു. അവരുടെ പ്രതിരോധശേഷി മനുഷ്യമനസ്സിന്റെ ശാശ്വത ശക്തിയുടെ തെളിവാണ്.
ഏകാധിപത്യത്തിനും ജനാധിപത്യത്തിനുമിടയില്‍ ചാഞ്ചാടുന്ന രാജ്യങ്ങളിലെ ഭരണകൂടങ്ങളെ തുറന്നുകാട്ടുന്നുണ്ട് ചിത്രം. ഉറുഗ്വേയുടെ ചരിത്രത്തിലെ ഇരുണ്ട അധ്യായത്തിലേക്ക് വെളിച്ചം വീശുന്ന ശക്തമായ ഒരു സിനിമയാണ് ‘എ ട്വല്‍വ്-ഇയര്‍ നൈറ്റ്’. ഇത് മനുഷ്യമനസ്സിന്റെ പ്രതിരോധശേഷിയുടെ തെളിവാണ്, അടിച്ചമര്‍ത്തലിന്റെ പശ്ചാത്തലത്തില്‍ ഓര്‍മ്മയുടെയും കഥപറച്ചിലിന്റെയും പ്രാധാന്യത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ശക്തമായ ഓര്‍മ്മപ്പെടുത്തലും. ദൃശ്യപരമായി അതിശയിപ്പിക്കുന്നതും വൈകാരികവുമായും ‘അല്‍വാരോ ബ്രെഷ്‌നര്‍’ ഒരുക്കിയിരിക്കുന്ന സിനിമ അസാധാരണമായ പ്രകടനങ്ങളും, മികച്ച ആഖ്യാനവും കൊണ്ട് ശ്രദ്ധേയമാണ്. ചരിത്രപരമായ പ്രാധാന്യം മാത്രമല്ല, പ്രത്യാശ, പ്രതിരോധം, സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനായുള്ള ശാശ്വതമായ അന്വേഷണങ്ങള്‍ എന്നിവയുടെ സാര്‍വത്രിക പ്രമേയങ്ങള്‍ ചര്‍ച്ച ചെയ്യുന്ന സിനിമകളുടെ ഗണത്തില്‍ ഒന്നുകൂടി ചേര്‍ക്കാം നമുക്ക്.
ഈ സിനിമ വെനീസ് അന്താരാഷ്ട്ര ചലച്ചിത്രോത്സവത്തില്‍ ഏറ്റവും നല്ല ചിത്രത്തിനുള്ള ഹൊറൈസണ്‍ അവാര്‍ഡും, കെയ്റോ അന്താരാഷ്ട്ര ചലച്ചിത്രോത്സവത്തില്‍ സുവര്‍ണ്ണ പിരമിഡും കരസ്ഥമാക്കി. 2018 ലെ ഉറുഗ്വയുടെ ഓസ്‌കാര്‍ എന്‍ട്രി കൂടിയായിരുന്നു ചിത്രം.
